الکتروموتورها به دلیل کاربردهای گسترده در صنایع مختلف، از اهمیت زیادی برخوردارند. موتورهای الکتریکی برای تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی استفاده می‌شوند و در ماشین آلات، پمپ‌ها، فن‌ها و سایر تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به کاربرد الکتروموتورها، به دلیل کارایی بالا و عملکرد قابل اعتماد، در بهبود عملکرد و بهینه سازی فرآیندهای صنعتی نقش مهمی دارند. همچنین، استفاده از الکتروموتور به عنوان جایگزین مناسب برای موتورهای دیگر مانند موتورهای دیزلی، در حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی هوا نقش مهمی دارد. از این رو در این متن تلاش بر این است تا در مورد انواع الکتروموتور، اجزای الکتروموتور و کاربردهای آن و در آخر به نکات مهم در هنگام خرید الکتروموتور و عوامل تاثیرگذار بر قیمت آن پرداخته شود.
الکتروموتور چیست؟
الکتروموتور، موتور الکتریکی یا دینام، وسیله‌ای است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند، این نیرو به صورت دورانی است و تبدیل انرژی با استفاده از فعل و انفعالاتی که بین میدان الکتریکی و میدان مغناطیسی صورت می‌گیرد، انجام می‌شود. عملکرد موتورهای الکتریکی بر اساس قانون دست چپ فلمینگ (Fleming) تعیین می‌شود. به گونه‌ای که با عبور جریان الکتریکی از سیم‌پیچ با حضور میدان مغناطیسی، نیرویی تولید می‌شود که باعث چرخش شفت موتور می‌شود. این دستگاه در ابعاد و اندازه‌های متفاوت و با ویژگی‌های گوناگونی ساخته می‌شود، از این رو دارای کاربردهای متنوع چه در صنعت و چه در زندگی روزمره است. در ادامه با انواع الکتروموتورها و اجزای آنها آشنا می‌شویم.
انواع الکتروموتور
الکتروموتورها بر اساس ساختار، کاربرد، توان، ولتاژ و... به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در این بخش، به معرفی انواع مختلف الکتروموتور می‌پردازیم. انواع مختلف الکتروموتور عبارت است از:
الکتروموتورهای جریان مستقیم یا DC
الکتروموتورهای جریان متناوب یا AC
الکتروموتورهای خاص
در نمودار زیر طبقه بندی الکتروموتورها را مشاهده می‌کنید:
نمودار الکتروموتور
الکتروموتورهای جریان مستقیم یا DC
در میان سه طبقه بندی اصلی موتورها که در بالا ذکر شد، موتور DC همانطور که از نام آن پیداست، دینامی است که توسط جریان مستقیم کار می‌کند. این ابتدایی‌ترین نسخه موتور الکتریکی است که در آن گشتاور چرخشی به دلیل عبور جریان از سیم‌پیچ رسانا در یک میدان مغناطیسی تولید می‌شود.
لازم به ذکر است که دینام‌های DC، فقط به صورت تک‌فاز هستند.
مزایای موتورهای DC
یکی از مزایای استفاده از موتورهای DC نسبت به موتورهای دیگر، توانایی کنترل دقیق سرعت آنها است که برای ماشین آلات صنعتی مورد اهمیت است. موتورهای DC می‌توانند فورا راه اندازی، متوقف و معکوس شوند که عاملی بسیار مهم برای کنترل عملکرد تجهیزات تولید است. به همین دلیل در صنعت، موتورهای DC به اندازه موتورهای القایی سه فاز به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. از مزایای اصلی این موتورها نسبت به الکتروموتورهای AC، می‌توان به نصب آسان و نگهداری راحت تر آن نیز اشاره کرد.
اجزای الکتروموتور DC
برای درک بهتر عملکرد الکتروموتور DC بهتر است با اجزای آن آشنا شوید، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد موتورهای DC می‌توانید به دسته محصول الکتروموتور DC مراجعه کنید.
الکتروموتور DC از اجزای مختلفی ساخته شده‌است که در اینجا به چهار قسمت اصلی آن اشاره می‌کنیم.
استاتور: بخش ثابت موتورهای DC است که آهنربای دائم روی آن قرار می‌گیرد، این قسمت میدان مغناطیسی دائم جهت چرخش قسمت متحرک یا همان روتور را فراهم می‌کند.
روتور یا آرمیچر: قسمت متحرک موتورهای DC را روتور یا آرمیچر می‌نامند. این قسمت شامل سیم‌پیچ‌های است که باعث ایجاد میدان مغناطیسی متغیر می‌شوند.
کموتاتور: قسمتی از موتور DC است که به طور دائم جهت جریان میان روتور و مدار خارجی را عوض می‌کند.
جاروبک‌ها: جاروبک همراه کموتاتور باعث انتقال جریان به طور دائم میان روتور و مدار خارجی می‌شود.
الکتروموتورهای جریان متناوب یا AC
الکتروموتورهای جریان متناوب یا AC استفاده‌های گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند. این نوع الکتروموتورها با استفاده از جریان متناوب برای تولید گشتاور و سرعت استفاده می‌شوند. آنها به دلیل سادگی ساختار، قدرت بالا، هزینه کمتر و عملکرد قابل اطمینان، در بسیاری از صنایع مانند خودروسازی، معدن، نفت و گاز، صنایع غذایی و غیره استفاده می‌شوند. الکتروموتورهای AC انواع مختلفی دارند که شامل الکتروموتورهای القایی (Induction Motors) و الکتروموتورهای سنکرون (Synchronous Motors) می‌شوند. هر کدام از این انواع الکتروموتورها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.